Trong thế giới kinh doanh hiện nay, một chuỗi thời kỳ phát triển kéo dài có thể tạo ra nhiều thách thức đáng kể trong việc đáp ứng sự biến đổi không ngừng của thị trường. Do đó, doanh nghiệp đang chuyển đổi sang một phương pháp linh hoạt hơn, bằng cách chia sản phẩm thành các phần nhỏ hơn và phân chia quá trình phát triển thành các giai đoạn ngắn, thường xuyên đánh giá và điều chỉnh để nâng cao khả năng thích nghi của sản phẩm.

Cách tiếp cận mới này đem lại nhiều lợi ích:

1. Cải tiến liên tục: Phân chia sản phẩm thành các phần nhỏ và phát hành liên tục giúp thu thập phản hồi từ người dùng sớm hơn trong quá trình phát triển. Việc này cho phép thực hiện các điều chỉnh và cải tiến kịp thời, đảm bảo rằng sản phẩm cuối cùng hoàn toàn phản ánh nhu cầu và mong muốn của người sử dụng.
2. Đảm bảo linh hoạt và thích ứng: Phương pháp này giúp đảm bảo tính linh hoạt và khả năng thích ứng với sự biến động của thị trường, tiến triển của công nghệ và thay đổi trong yêu cầu của khách hàng. Bằng cách phát hành sản phẩm theo từng giai đoạn nhỏ, doanh nghiệp có thể nhanh chóng thích nghi và phản ứng với môi trường kinh doanh đang chuyển động.
3. Giảm thiểu rủi ro: Phân chia sản phẩm thành các phần nhỏ giúp đánh giá và xử lý các vấn đề kịp thời, từ đó giảm thiểu rủi ro liên quan đến các phiên bản phát hành lớn và độc lập. Thay vì đặt cược vào một bản phát hành lớn, doanh nghiệp có thể điều chỉnh và cải tiến sản phẩm theo từng bước nhỏ, giảm thiểu nguy cơ không mong muốn.
4. Tăng cường sự hợp tác: Việc phát hành sản phẩm một cách liên tục tạo điều kiện thuận lợi cho việc giới thiệu sản phẩm đến các bên liên quan thường xuyên hơn, từ đó duy trì và tăng cường sự hợp tác tích cực. Sự liên tục trong việc phát hành cũng khuyến khích sự đóng góp và ý kiến từ cộng đồng người dùng và đối tác, tạo ra một môi trường làm việc mở và sáng tạo hơn.
5. Tạo ra sản phẩm có chất lượng cao hơn: Bằng cách phát hành sản phẩm theo từng giai đoạn nhỏ và tiếp tục cải tiến, doanh nghiệp có cơ hội tối ưu hóa chất lượng của sản phẩm. Quá trình này giúp loại bỏ các lỗi và vấn đề sớm, đồng thời tăng cường tính ổn định và hiệu suất của sản phẩm cuối cùng.
6. Tăng sự hài lòng của khách hàng: Việc liên tục cập nhật và cải tiến sản phẩm dựa trên phản hồi từ khách hàng giúp nâng cao trải nghiệm người dùng. Sản phẩm được phát triển theo cách này thường có khả năng đáp ứng tốt hơn các nhu cầu và mong muốn của khách hàng, từ đó tạo ra sự hài lòng và lòng trung thành cao hơn từ phía khách hàng.
7. Tạo ra sự cạnh tranh bền vững: Khả năng thích nghi nhanh chóng và liên tục cải tiến sản phẩm giúp doanh nghiệp duy trì và củng cố vị thế của mình trên thị trường. Bằng cách phát triển sản phẩm một cách linh hoạt và đáp ứng nhanh chóng các yêu cầu thị trường, doanh nghiệp có thể giữ được sự cạnh tranh và tồn tại trong môi trường kinh doanh ngày càng khốc liệt.

Cách thức phát triển phần mềm linh hoạt  

1. Lập kế hoạch phát triển

Có 2 phương pháp có thể áp dụng tuỳ dự án:  

• Iterative planning (Lập kế hoạch theo chu kỳ): Phát triển phần mềm theo các chu kỳ ngắn, thường từ vài tuần đến một tháng. Mỗi chu kỳ phát triển được lập kế hoạch dựa trên kết quả của chu kỳ trước đó và phản hồi từ người dùng. Quá trình này cho phép điều chỉnh và cải thiện sản phẩm theo từng bước nhỏ, đồng thời nắm bắt được thay đổi trong yêu cầu và mong muốn của khách hàng.
• Adaptive planning (Lập kế hoạch tương thích): Lập kế hoạch dài hạn và liên tục tinh chỉnh dựa trên thông tin mới từ thị trường và phản hồi của người dùng. Bằng cách này, doanh nghiệp có thể thích nghi với các thay đổi bất ngờ trong môi trường kinh doanh và điều chỉnh hướng phát triển sản phẩm để đảm bảo rằng nó vẫn phản ánh những nhu cầu thực sự của thị trường.

Các bước lập kế hoạch phát triển sản phẩm: 

(1) Quản lý product backlog: 

Tổng hợp yêu cầu: Product backlog là nơi tập trung tất cả các yêu cầu phát triển sản phẩm (Product Backlog Items – PBIs). Product Owner chịu trách nhiệm sở hữu và quản lý backlog này. Một product backlog được quản lý tốt nên:

• Là nơi duy nhất tập trung tất cả các yêu cầu cho việc phát triển sản phẩm
• Ưu tiên liên tục: Các PBIs được sắp xếp thứ tự ưu tiên liên tục để phản ánh chiến lược sản phẩm và nhu cầu thị trường.
• Đảm bảo sẵn sàng: Số lượng PBIs đạt trạng thái “Definition of Ready” (Đủ điều kiện sẵn sàng) nên đủ cho 1 đến 2 chu kỳ phát triển sản phẩm.
• Làm mịn backlog: Số lượng PBIs đang trong quá trình làm mịn (In Refinement) cũng nên đủ cho 1 đến 2 chu kỳ phát triển sản phẩm.

(2) Phát triển Minimal Viable Product (MVP): MVP là một khái niệm được sử dụng để giảm chi phí và rủi ro liên quan đến việc phát triển sản phẩm sai. Bằng cách tập trung vào các tính năng cốt lõi cung cấp giá trị cho khách hàng để thu thập phản hồi từ họ, MVP cho phép doanh nghiệp tối đa hóa cơ hội học hỏi và điều chỉnh thông qua vòng phản hồi “Xây dựng – Đo lường – Học hỏi”(Build-Measure-Learn. ). Các bạn có thể đọc thêm trong cuốn Lean Canvas

(3) Lập kế hoạch phát hành sản phẩm: Release plan được dùng để xác định KHI NÀO và LÀM THẾ NÀO để phát hành sản phẩm. Một release plan bao gồm:

• Mục tiêu rõ ràng: Các mục tiêu cho 3 đến 6 tháng tới,
• Số lượng chu kỳ phát triển sản phẩm (iteration)
• Chi tiết kế hoạch phát hành: Số lượng release, giá trị tạo ra trong mỗi lần release và ngày phát hành dự kiến, 
• Quản lý tài nguyên và rủi ro: Release plan cũng quản lý tài nguyên, sự phụ thuộc và rủi ro trong quá trình phát triển sản phẩm.

Buổi lập kế hoạch phát hành diễn ra từ 3 đến 6 tháng một lần, và kế hoạch này có thể được điều chỉnh sau mỗi chu kỳ phát triển sản phẩm. 

Phát triển sản phẩm 

Quản lý sản phẩm linh hoạt và Quản lý dự án linh hoạt

Sử dụng phương pháp Agile hoặc Scrum: Sử dụng các phương pháp quản lý dự án linh hoạt như Agile hoặc Scrum để tổ chức và quản lý công việc trong mỗi chu kỳ phát triển.

Sử dụng công cụ và kỹ thuật linh hoạt: Sử dụng công cụ và kỹ thuật linh hoạt như sprints, backlog grooming, và daily stand-ups để tối ưu hóa quá trình phát triển và đảm bảo rằng mọi thành viên trong nhóm đều có thể làm việc một cách hiệu quả.

Sau khi có release plan trong tay, development team sẽ tham gia vào quá trình phát triển và phát hành sản phẩm liên tục. 

(1) Lập kế hoạch cho một chu kỳ phát triển

Buổi lập kế hoạch là một time-boxed event diễn ra vào đầu mỗi chu kỳ phát triển, được thiết kế để hướng đến 3 mục tiêu: 

• Xác định mục tiêu của chu kỳ phát triển tiếp theo
• Chia nhỏ công việc cần làm thành các nhiệm vụ chi tiết
• Thể hiện sự cam kết với công việc cần được hoàn thành trong chu kỳ. 

Sự thành công của buổi lập kế hoạch phụ thuộc vào việc có đủ PBIs đáp ứng Definition of Ready. Sự chuẩn bị này diễn ra trong quá trình làm mịn backlog. 

(2) Xây dựng sản phẩm

Trong chu kỳ phát triển sản phẩm, Product Owner nên lùi lại và để nhóm tự chủ công việc của mình. Vai trò chính của Product Owner ở giai đoạn này là luôn sẵn sàng cho các câu hỏi phát sinh và đưa ra các quyết định nhanh chóng nếu cần.

(3) Kiểm thử và đánh giá tính năng sản phẩm 

Một trong những lợi ích của việc phát triển sản phẩm linh hoạt là cơ hội thu thập phản hồi từ người dùng liên tục trong suốt vòng đời sản phẩm. Sản phẩm sẽ được kiểm thử, đánh giá và xác nhận thông qua: 

• PBI Acceptance, được thực hiện bởi Product Owner.
• Iteration Reviews, được thực hiện bởi Product Owner và các bên liên quan(StakeHolder).
• User Acceptance Testing, được thực hiện bởi người dùng, khách hàng, hoặc đại diện của khách hàng. 

Tóm lại, việc áp dụng tư duy lấy khách hàng làm trung tâm và phát triển sản phẩm linh hoạt tạo điều kiện cho việc phát hành “đúng sản phẩm cho đúng người, sớm và thường xuyên”. Cách tiếp cận này, trước sự thay đổi nhanh chóng của môi trường kinh doanh ngày nay, đang trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Đặc biệt hữu ích đối với những sản phẩm startup cần MVP một cách nhanh chóng để test thị trường và hoàn thiện sản phẩm